Luôn tốn một thời gian rất lâu để có thể tạo nên một sản phẩm đột phá. Và vì giá trị đột phá của nó, phải tốn một thời gian lâu nữa để có thể cảm nhận hết những gì mà sản phẩm đó chứa đựng. Con người tốn rất nhiều thời gian để tiến hóa, và những gì mà chúng ta cảm nhận về chính bản thân chúng ta ngày nay, vẫn còn chưa phải là dấu chấm hết. Chúng ta sẽ tiếp tục tiến hóa, đến một giống
nòi con người mới. Loài mèo cũng vậy, tốn rất nhiều thời gian để biến từ mèo rừng sang mèo thuần chủng. Và công nghệ cũng không thể thoát khỏi cái xiềng xích thời gian. Chúng ta đã thấy công nghệ thay đổi như thế nào trong suốt một thời gian dài. Và như một kẻ khổng lồ trong ngành công nghệ, Microsoft hiểu rõ điều đó hơn ai hết. Hãng đã tốn rất nhiều thời gian để có thể thống trị ngành
công nghiệp phần mềm. Giờ đây, khi trước mắt là những khoảng cách bị các hãng khác bỏ xa, hãng đã quyết định sẽ tốn nhiều thời gian hơn nữa để có thể giành lại tất cả. Cứ như việc bạn đua xe với người khác vậy. Khi bị bỏ xa, Microsoft quyết định không cố gắng chạy hết tốc lực, họ dừng lại, giành thời gian đầu tư cho chiếc xe của mình. Họ đã phải đặt cược với chiến lược này. Cũng giống như khi con người mạo hiểm mang giống mèo rừng về nhà và thuần chủng chúng vậy.
Có lẽ bạn sẽ thắc mắc tại sao tôi lại viết một bài về một hệ điều hành đã được giải thích quá nhiều, ra mắt từ hơn một năm trước và đã có hàng trăm bài viết khác? Câu trả lời là vì dường như chúng ta vẫn chưa tìm thấy một bài viết tiếng Việt thật sự (đủ) hữu ích. Nói như vậy không có nghĩ là tôi nói các bài viết của tinhte.vn, của genk.vn là nhảm, thiếu thông tin hay gì cả. Đơn giản là vì các bài viết đó chỉ tập trung giới thiệu hệ điều hành,chứ không trả lời câu hỏi mà 100% người dùng luôn thắc mắc: “Tôi có nên cài đặt hệ điều hành mới không?” Đối với những người dùng Windows Vista chuẩn bị chuyển sang Windows 7, đây là câu hỏi không quá quan trọng. Nhưng khi đứng trước việc có nên chuyển sang một sự thay đổi mới hoàn toàn- Windows 8 hay ở lại với thứ vốn đã quá hoàn hảo- Windows 7, câu hỏi trên lại khá nhức đầu. Tuy nhiên, đừng lo rằng tôi sẽ thực hiện một bài viết so sánh 7 và 8, hay đào mộ nói lại những gì Microsoft đã giới thiệu hơn một năm trước. Mọi thông tin, trải nghiệm trong bài viết đều là phiên bản Windows 8.1 mới nhất được cập nhật đến tháng 1/2014 và trên chính máy tính cá nhân của tôi. Cũng cảnh báo thêm là do máy tính cá-nhân nên có một vài thứ sẽ gây khó chịu cho các bạn, và đồng thời tôi cũng đã sử dụng một vài hình ảnh của một ai-đó mà chưa xin phép (a xin lỗi e ((: ) nên mong các bạn hiểu. Nếu các bạn vẫn sử dụng Windows 7 hay XP, đây là một bài viết bạn đã đợi từ lâu. Còn nếu bạn đang sử dụng Windows 8 hay 8.1, cũng đừng vội tắt bài viết, tôi muốn cùng bạn chia sẻ những trải nghiệm mà chúng ta có được với hệ điều hành này.
Hãng đã chấp nhận mạo hiểm thay đổi, nhưng người dùng thì sao?
Đây là lần đầu tiên tôi viết một bài review về hệ điều hành, nên tôi sẽ nói rõ cho các bạn sẽ gồm 3 phần mà tôi sẽ tập trung: thiết kế, hiệu năng và trải nghiệm người dùng. Đầu tiên là thiết kế. Thiết kế và giao diện người dùng là thứ được nói nhiều nhất trên Windows 8. Đơn giản vì nó hoàn toàn thay đổi so với các bản Windows khác cùng họ Windows NT (Windows New Technology). Microsoft đã bị tụt hậu rất xa, rất rất xa so với các hãng khác trong cuộc chạy đua về thiết kế di động. Tuy nhiên, với Windows Phone sở hữu giao diện được thiết kế sáng tạo, hoàn toàn khác với các hãng khác, hãng đã thông minh khi sự sáng tạo đã giúp những cố gắng đi đúng đường. WP sở hữu giao diện mang tên Metro UI, với font chữ Segoe UI đại diện cho dòng giao diện phẳng. Metro UI biểu thị thông tin qua một ô vuông (gợi nhớ đến hình ảnh Windows) đầy màu sắc và hoàn toàn phẳng. Điều đó có nghĩa là giao diện gần như đơn giản nhất nếu so với Android và iOS. Nhận thấy điều này có khả năng nhàm chán, Microsoft đã tích hợp một chức năng gọi là Live Title cho Metro, qua đó các ô vuông sẽ biểu thị và cập nhật thông tin theo dạng động, tức là theo thời gian thực. Điều đó có nghĩa là các ô vuông sẽ không bao giờ chứa đựng một thông tin cố định. Điều kế tiếp đặc trưng cho Metro UI là bố cục sắp xếp. Chúng ta đã thấy cách sắp xếp các menu theo dạng cây ở hầu hết các hệ điều hành.Cách sắp xếp này có nghĩa là các thư mục phụ sẽ lồng vào các thư mục chính. Các thư mục chính thì nằm sát vào nhau, tuy nhiên chỉ ở dạng một đại diện. Với Metro, các thư mục chính sẽ nằm sát vào nhau theo dạng 2D, tức là trải ngang từ trái sang phải theo dạng ngang màn hình. Đây là một sáng tạo của Microsoft mang đến nhiều sự mới mẻ, tuy nhiên người dùng sẽ mất một thời gian để làm quen với nó. Microsoft, trong nỗ lực lấy lại vị thế của hãng trên chiến trường di động- đã mang tất cả tinh hoa của Metro UI vào Windows 8 và cả ở Windows 8.1 cũng không có nhiều thay đổi. Hãng đã chấp nhận mạo hiểm thay đổi, nhưng người dùng thì sao? Khi mở máy, các ô vuông Live Title sẽ chào đón bạn. Đối với các ô vuông này, các bạn có thể thay đổi kích thước, bật tắt tính năng cập nhật của nó, cũng như sắp xếp các ô vuông lại thành một nhóm sao cho phù hợp với cách bạn quản lý. Đừng vội bất ngờ và sợ khi bạn chưa thể làm quen với các ô vuông, có một ô vuông hữu ích mang tên Help & Tips sẽ giúp bạn nắm rõ cách hoạt động với nó. Bên dưới giao diện chính là giao diện thống kê toàn bộ các ứng dụng mà bạn đang có trong máy, kể cả ứng dụng đã cài sẵn cũng như ứng dụng mà bạn tự cài. Đây là một bước tiến rất lớn nếu so với các hệ điều hành Windows trước. Ngoài ra, bạn cũng có thể dễ dàng gỡ bỏ một ứng dụng nào đó một cách nhanh chóng. Việc thiết kế trực quan và dễ sử dụng như vậy rất có ích cho người dùng, nếu bạn chịu bỏ ra một thời gian dài để làm quen.
Ngay khi ra mắt, Windows 8 đã không có nút Start, điều này làm dậy sóng khi đây là nút mà gần như quan trọng nhất của hệ điều hành Windows. Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng phiên bản Windows 8.1 mới nhất, nút Start sẽ trở lại và tiếp tục bá đạo như xưa, mặc dù một lần nữa bạn phải làm quen nó trong một khoảng thời gian. Nút Start giờ đây không còn nắm giữ tất cả những gì mà bạn có nữa. Nó chỉ đơn giản là một chiếc cổng không gian kết nối ứng dụng và giao diện Start. Điều này liên quan đến một đặc điểm thiết kế mà các bạn phải làm quen(một lần nữa) nếu chuyển từ Windows 7 hoặc XP. Tất cả những gì mà bạn mở ra sẽ ở chế độ full màn hình hoàn toàn, không còn ba nút thu nhỏ, giảm kích thước và tắt nữa. Như hình dưới là giao diện khi tôi mở Internet Explorer. Để tắt một cửa sổ, bạn sẽ phải nhấn vào nút Start ở góc trái (vị trí cũ). Tuy nhiên, sau đó, cửa sổ không được tắt hoàn toàn mà nằm ở thanh Multitasking bên trái. Và ở đây, bạn có thể tắt nó. Ngoài ra, nếu nhấn vào nút Start khi bạn đang ở màn hình chính, bạn sẽ được chuyển về giao diện giống hoàn toàn so với Windows 7. Nhấn nút Start lần nữa sẽ trở lại.
Đó là một sự đổi mới hoàn toàn
Trước khi chuyển sang phần thiết kế của các ứng dụng, hãy giải đáp câu hỏi mà nhiều người sẽ hỏi: “Tôi có thể trang trí Windows 8 như thế nào?” Phải tiếc khi nói rằng, bạn sẽ không thể làm được nhiều thứ như trước nữa. Bên cạnh việc tạo dấu ấn riêng khi sắp xếp các Live Title, bạn cũng có thể cài đặt hình nền cho Windows 8, tuy nhiên rất giới hạn. Đã qua rồi thời bạn có thể mang bất cứ thứ gì lên màn hình nền như trước nữa. Vì vậy,…haiz. Các ứng dụng sẽ hoàn toàn tuân theo qui tắc của Metro UI mà Windows 8 áp dụng. Chúng sẽ ở chế độ toàn màn hình hoàn toàn, đi ngược với trước đây, và từng icon, từng nút từng nút một sẽ hoàn toàn được biểu hiện như những gì mà Metro UI qui định. Như bạn có thể thấy ở dưới, một ứng dụng do chính Microsoft thiết kế là Store có cách sắp xếp giống với một ứng dụng được một công ty ở Việt Nam thiết kế- HayHayTV.Vn (xem phim hay vãi đạn các bạn ạ). Đây chính là điều mà nếu ở các đời Windows cũ các bạn sẽ không được trải nghiệm- một môi trường thống nhất hoàn toàn từ cách bố trí đến các nút nhấn. Tuy nhiên, có một vài hạn chế mà Microsoft mang đến cho các ứng dụng. Đó là cách bó buộc các ứng dụng phải được thiết kế sao cho giống với những gì người dùng nhìn thấy ở nền tảng di động. Và đương nhiên mục tiêu chiến lược này của Microsoft chính là lôi kéo nhiều người dùng máy tính chạy theo nền tảng mà họ áp dụng ở các thiết bị di động. Đây là một chiến lược tốt, nhưng nó sẽ tạm thời phân hóa người dùng- điều đã dẫn đến sự thất bại của Windows Vista, tôi sẽ nói thêm về việc này ở cuối bài. Như vậy đó là tất cả những gì bạn cần biết về thiết kế mới ở Windows 8. Đó là một sự đổi mới hoàn toàn. Cá nhân tôi mất khoảng 30 phút để làm quen với việc sử dụng giao diện mới, nhưng sẽ mất rất nhiều thời gian để thật sự thích và thành thạo. Cá nhân tôi luôn thích thiết kế phần cứng nên cũng chẳng thể cảm nhận một chút gì gọi là đẹp ở giao diện mới. Nhưng qua lời nhận xét của các bạn tôi- đây là một giao diện đẹp, sáng tạo và hoàn chỉnh. Nếu bạn vẫn còn đang sử dụng giao diện mà đã được áp dụng suốt mấy chục năm, thì đã đến lúc đổi rồi đấy, tùy vào việc bạn mất bao nhiêu thời gian để làm quen mà thôi.
Lần đầu tiên, người dùng Windows có cơ hội trải nghiệm những ứng dụng
Tuy nhiên, dù thiết kế tốn bao nhiêu thời gian của bạn thì hiệu năng của Windows 8-giống như các phiên bản trước-thuyết phục người dùng ngay từ đầu. Nói chính xác hơn thì, ngay từ giây phút bạn mở máy. Khả năng Boot của Windows 8 cực kỳ tốt. Nó cho phép hệ điều hành mở và sẵn sàng chạy một cách tốc độ đến khó tin. Để dễ hiểu, hãy tưởng tượng bạn nhấn nút Power trên CPU, trong khi đó, bạn tranh thủ thay đồ ra, chuẩn bị công việc thì khi bạn nhìn lại, hệ điều hành đã sẵn sàng. Tôi đã thử mở máy và cho hệ điều hành khởi động trong khi thay đồ ra, kết quả là hệ điều hành sẵn sàng trước cả khi tôi thay đồ xong. Những gì mà Microsoft mang đến cho Windows 8 cùng với chiến lược di-động thật sự ấn tượng. Giờ đây máy tính bạn chả khác nào một thiết bị di động, với việc mở tắt gần như ngay lập tức. Có hàng nghìn những tính năng mới được Microsoft mang đến cho Windows 8, tuy nhiên đa số là duy trì những thứ vốn đã quá hoàn hảo từ Windows 7. Tôi chỉ có thể giới thiệu những tính năng hiệu năng nổi bật nhất, trong đó có một vài là chỉ có sau khi bạn cập nhật Windows 8.1 nên nếu thắc mắc, bạn có thể cập nhật lên và tự trải nghiệm. Cùng với Boot, Snap Views là thứ tôi đánh giá cao nhất. Đây là một tính năng tương tự Mission Control đã có ở Mac OS X Mountain Lion, nhưng Microsoft đã chứng minh ai mới là ông chủ thật sự của ngành phần mềm. Nếu bạn phát nản vì phải nhấn qua nhấn lại cửa sổ của Youtube và Facebook thì giờ đây, chỉ cần kéo một trong hai cửa sổ đè chồng lên cửa sổ kia, màn hình sẽ ngay lập tức chia làm hai, mỗi bên một cửa sổ. Tuy nhiên, nếu kích thước màn hình của bạn lớn, bạn có thể cùng lúc xem tới 4 cửa sổ. Vừa xem Youtube vừa lướt Facebook? Nhìn hình phía dưới xem. Bạn có thể tận dụng Snap Views với bất cứ ứng dụng nào bạn muốn.
Mọi thứ hoàn toàn thuyết phục tôi rằng tìm kiếm là một thứ hoàn hảo
Bing là thứ tiếp theo mà tôi muốn nói về hiệu năng. Với Windows 7 hay các bản trước, bạn có thể tùy ý chọn nguồn cung cấp thông tin. Tuy nhiên, mọi thứ sẽ không được đồng bộ và tích hợp sâu. Nói nôm na là Windows sẽ không chứa chấp những gì bạn chọn. Với Windows 8, Microsoft đã sử dụng Bing làm cột sống cho cách mà bạn kết nối với thế giới. Nếu bạn muốn tìm kiếm thông tin về thời tiết, Bing Weather sẽ phụ trách. Thông tin về thể thao? Bing Sport,… Tuy nhiên, điều này gây ra hai cản trở lớn. Thứ nhất- chả có mấy người dùng hào hứng với Bing, họ thích chọn Google Search, Yahoo hơn. Thứ hai, do được tích hợp sâu nên nếu bạn thay đổi, Windows sẽ không hỗ trợ tối đa, đồng nghĩa với việc bạn sẽ phải đổi từng khu vực có liên quan đến Bing. Với Bing Search, Microsoft đã biết cách làm cho mọi thứ trở nên tốt hơn, thậm chí là hoàn hảo. Muốn tìm kiếm thứ gì đó đơn giản là bạn chỉ cần gõ thứ đó, Bing sẽ cho ra kết quả từ tất cả những gì bạn muốn thấy, trong một giao diện duy nhất. Điều này rất tuyệt vời, thay vì phải tìm kiếm riêng lẻ hình ảnh, tin tức, tiểu sử,…về thứ bạn muốn tìm. Ví dụ như tôi tìm kiếm về ban nhạc U2. Kết quả hiện ra sẽ bao gồm trang web của ban nhạc, thông tin Wikipedia, hình ảnh,… trong một trang kết quả duy nhất. Thậm chí tôi có thể bật các bài hát ngay lúc đó vì kết quả còn lọc ra từ các nguồn như Youtube, iTunes,… Mọi thứ hoàn toàn thuyết phục tôi rằng tìm kiếm là một thứ hoàn hảo.
Lần đầu tiên, phải, xin nhấn mạnh rằng lần đầu tiên, người dùng Windows có cơ hội trải nghiệm những ứng dụng. Trước đây, nếu muốn sở hữu một chương trình, bạn phải mua đĩa bản quyền của chương trình đó, hoặc tải bản lậu từ trên mạng về. Giờ đây, mọi thứ đã rõ ràng hơn, các ứng dụng đã trở thành một phần cốt lỗi cho hiệu năng của Microsoft. Tất cả những sức mạnh, những tiện ích của hiệu năng trên Windows 8 đều tập trung cho các ứng dụng. Chúng được thiết kế theo đúng ngôn ngữ Metro UI, được điều chỉnh sao cho phù hợp với Windows 8, tương tự với những gì bạn trải nghiệm trên các thiết bị di động. Sẽ không còn cảnh bạn rối tung rối mù với sự phức tạp của các chương trình như trước đây nữa. Đầu tiên là các ứng dụng cốt lõi được Microsoft cài đặt vào hệ điều hành sớm nhất. Mail, với giao diện được thiết kế thành 3 khu vực riêng biệt một cách hợp lý, có thể giúp bạn quản lý nhiều địa chỉ e-mail, không bắt buộc là Outlook của Microsoft. Reading List- cho phép bạn lưu lại những bài viết hay trên internet để đọc sau. Internet Explorer với phiên bản mới nhất, được thiết kế lại, đơn giản hơn và tốc độ cũng đã được cải thiện rất nhiều,… Còn rất nhiều các ứng dụng khác, nhưng đa số sau bản Windows 8.1 thì đã trở nên hữu ích hơn là làm cảnh như trước đây. Kế tiếp là các ứng dụng bạn có thể tìm thấy trong kho ứng dụng rộng lớn Store. Store cho phép bạn tải các ứng dụng tương thích với Windows 8. Điều này rất tuyệt khi đa số là Free và hoàn toàn dễ dàng để tải, cài đặt và sử dụng. Không còn cảnh bạn phải cực khổ đợi tải xong, rồi liên tục nhấn Next Next Next khi cài đặt nữa. Mọi thứ đều được Windows 8 thực hiện một cách tự động và mạnh mẽ. Tuy nhiên, như một phần hệ lụy từ việc xuất phát chậm, số lượng ứng dụng cho Store vẫn còn rất ít. Thật đáng tiếc. Tôi rất mong chờ sẽ được sử dụng nhiều ứng dụng chất lượng (và miễn phí).
Windows 8 đang đứng trước viễn cảnh tương tự
Tôi nghĩ cho đến lúc này, bạn đã có được những suy nghĩ ban đầu cho quyết định có đổi hay không. Tôi chỉ muốn nói cho bạn biết rằng những trải nghiệm người dùng mà Windows 8 mang lại hoàn toàn khác so với những gì bạn trải nghiệm ở các bản Windows trước. “Lạ” là tất cả những gì bạn cảm thấy khi lần đầu tiên sử dụng. Và điều đó không thay đổi dù bạn có đọc bài viết này bao nhiêu lần chăng nữa. Tuy nhiên, sau một thời gian làm quen, bạn sẽ có thể thấy được hết những điểm hay của Windows 8. Đầu tiên là trải nghiệm nhanh. Do được phát triển dựa trên nền tảng Windows NT, dù có nhiều thay đổi nhưng tốc độ tiếp tục là những gì mà Microsoft đã làm tốt. Hệ điều hành khởi động nhanh, những tác vụ được thực hiện trơn tru và không hề giật, lag. Ngoài ra, Windows 8 cũng khá ổn định. Một phần do đây là phiên bản Windows đơn giản nhất từ trước tới nay, một phần do hiệu năng của Windows 8 đã được tích hợp sâu thay vì để người dùng thoải mái như trước. Dù chúng ta đã mất đi một phần sự tự do, nhưng đổi lại là những trải nghiệm rất tuyệt vời. Hệ điều hành còn mang đến nhiều sự lựa chọn mới cho cá nhân người sử dụng. Như tính năng mật khẩu bằng hình ảnh, Windows Store và đặc biệt là giữ nguyên chế độ Desktop như Windows 7.
Một điều được nhiều người thắc mắc là trải nghiệm của chuột và bàn phím có khác gì so với trải nghiệm màn hình cảm ứng. Đó là chuột và bàn phím sẽ chậm và rắc rối hơn một chút xíu. Windows 8 được thiết kế theo Metro UI, do đó sẽ ưu tiên cho cảm ứng nhiều hơn. Nhưng trong bản cập nhật cho Windows 8.1 sắp tới, Microsoft sẽ hoàn thiện trải nghiệm chuột và bàn phím. Mọi chuyện có vẻ ổn cho đến khi bạn là một game thủ. Phải, số lượng game hỗ trợ cho Windows 8 rất ít, thậm chí là không thật sự chạy tốt nếu so với Windows 7. Tuy nhiên, phần quan trọng nhất ở trải nghiệm người dùng mà tôi muốn nhấn mạnh là việc phân chia người dùng. Windows Vista đã từng được Microsoft phát triển ưu tiên cho đối tượng người dùng là doanh nhân. Nhưng hãng cũng đồng thời cố gắng nuông chiều người dùng phổ thông. Kết quả là Windows Vista thất bại hoàn toàn khi không thể cùng đáp ứng hai bộ phận người dùng. Windows 8 đang đứng trước viễn cảnh tương tự. Microsoft muốn chiều lòng người dùng di động để hãng có thể đuổi kịp trên thị trường này, nhưng hãng lại đang nhận ra Windows 8 là một hệ điều hành trên máy tính- nơi người dùng phổ thông chiếm ưu thế. Ngay khi ra mắt, Windows 8 đã nhận được nhiều đánh giá trái chiều-kẻ khen người chê. Đối với tôi, tôi chả thích cái cách mà Windows 8 nghiêng về di động, mặc dù tôi vẫn cảm nhận được rằng đây là một hệ điều hành hoàn hảo tương tự như Windows 7.
Rất khó để đánh giá rằng Windows 8 có thật sự tốt hay không. Còn quá sớm để nói về điều này. Nhưng đừng quên người anh em của nó- Windows 7 đã thuyết phục người dùng ngay từ lúc đầu. Sự trơn tru, những tính năng mới đã khiến người dùng yêu thích. Windows 8 cũng vậy, chứa đựng những sức mạnh, những đổi mới. Nhưng sự không-rõ-ràng ở đầy chính là điều làm người dùng thắc mắc về nó: “Liệu có đáng để thay đổi?” Tuy nhiên, cá nhân tôi khẳng định với bạn rằng, đôi lúc sự không-rõ-ràng lại chính là điều tốt nhất, thúc đẩy người dùng trải nghiệm nhiều hơn, vì khi đã trải nghiệm đủ rồi, bản thân người dùng sẽ biết rằng mối quan hệ giữa họ và Windows là như thế nào. Vậy, Windows 8 có thuyết phục để người dùng thay đổi? Câu trả lời nằm ở bạn, bạn có sẵn sàng cho điều không-rõ-ràng chưa?
# 
