Tôi xem Hero (Anh Hùng) của đạo diễn Trương Nghệ Mưu mà không có trước thông tin gì về cốt truyện cũng như phong cách. Tôi không xem qua trailer, không đọc trước giới thiệu phim. Trước khi xem, tôi chỉ biết duy nhất phim được xem là bom tấn năm 2002 của Trung Quốc, và có một cảnh phim khá nổi tiếng nhiều năm trước. Một cánh rừng vàng và chiếc áo đỏ.
Tôi luôn muốn xem những bộ phim một cách đột ngột như vậy, không tìm hiểu trước nhiều, và cũng không xem trailer. Điều này giúp cá nhân tôi có được rất nhiều lần bị bất ngờ sau khi xem nhiều phim, đặc biệt là những phim hay. Anh Hùng là một phim như vậy, với rất nhiều điều bất ngờ và vượt xa khuôn khổ điện ảnh Trung Quốc truyền thống.
Phim không mang câu chuyện mang hơi hướng và tư tưởng hiện đại như “Ngọa Hổ Tàng Long”. Anh Hùng, giống như cái tên, nói về chủ đề sức mạnh và người hùng, tư tưởng cá nhân hóa vốn đã rất quen thuộc với điện ảnh Trung Quốc từ rất lâu đời. Phim kể về một vệ sĩ vô danh với kiếm pháp siêu đẳng được gặp Tần Thủy Hoàng sau khi người vệ sĩ này một mình giết chết những sát thủ luôn muốn giết vua Tần. Tuy thuộc thể loại kiếm hiệp/sử thi, nhưng Anh Hùng không kể về câu chuyện đằng sau những trận chiến hoành tráng. Xuyên suốt phim là cuộc trò chuyện của người vệ sĩ và vua Tần, kể về những gì anh đã làm để giết những sát thủ. Cốt truyện đơn giản, không rườm rà và bị phức tạp hóa bởi yếu tố lịch sử, chỉ sử dụng yếu tố hồi tưởng là chính.
Nhưng cuộc trò chuyện đó lại chứa đựng rất nhiều yếu tố bất ngờ. Tôi không nghĩ đó là những twist, vì mỗi yếu tố bất ngờ đều đến rất tự nhiên, từ giữa phim chứ không đến cuối phim để đổi ngược cảm nghĩ khán giả. Tôi rất thích cách Anh Hùng sử dụng câu chuyện đơn giản, nhưng không để mạch truyện nhàm chán đi bằng cách có rất nhiều bất ngờ liên tục ngay từ rất sớm. Những bất ngờ đến liên tục, và thay đổi câu chuyện theo nhiều cách nhìn, khiến người xem rất khó đoán những gì thật sự đã xảy ra trong câu chuyện người vệ sĩ. Anh Hùng tuy sử dụng câu chuyện và cấu trúc rất khác lạ so với lối kể chuyện theo trình tự thời gian thông thường, nhưng vẫn đạt được sự hợp lý vì chi tiết gắn kết chặt chẽ, và đúng theo từng cách nhìn. Anh Hùng không muốn để những bất ngờ thành những twist, và họ còn hào phóng cho khán giả biết trước phim sẽ theo chiều hướng nào, nếu bạn tinh ý ở dòng chữ đầu phim.
Phong cách hình ảnh cũng làm tôi rất bất ngờ và thật sự quá ngỡ ngàng vì độ hút mắt và tương phản cao, vốn luôn là thế mạnh của hình ảnh Trung Quốc. Phong cách hình ảnh của Anh Hùng nhẹ nhàng, chú trọng nhiều yếu tố tự nhiên và màu sắc, với mỗi khung cảnh đẹp đều đến chậm, hút mắt và cùng lúc giữ mắt người nhìn rất lâu trong khung hình. Anh Hùng sử dụng đa dạng yếu tố tự nhiên như mưa, khói, nước, lá, núi để xây dựng những yếu tố nền cho nhân vật rất hay nhờ sự tương tác giữa màu trang phục của nhân vật và tự nhiên. Ngoài nhân vật người vệ sĩ, những nhân vật khác đều có rất nhiều màu áo khác nhau theo từng giai đoạn của câu chuyện, khiến mỗi khung hình đều trở nên có nét riêng về màu sắc và vì vậy giúp chúng ta luôn nhận thấy các nhân vật thay đổi như thế nào.
Những cảnh quay slow motion cũng là mấu chốt khiến Anh Hùng trở nên đầy nghệ thuật hơn bao giờ hết. Tuy là phim kiếm hiệp, nhưng phim không có những cảnh chiến đấu đẹp mắt, nhuần nhuyễn với tốc độ nhanh như những phim cùng thể loại. Thay vào đó, Anh Hùng sử dụng những cảnh quay chậm, cực kỳ phức tạp và nặng về tính chi tiết hơn là bố cục tổng thể. Lấy ví dụ như cảnh quay khi người vệ sĩ đâm kiếm thẳng vào đuôi cây cọ vẽ và tách cây cọ ra làm nhiều mảnh được quay chậm, chi tiết và tôi hoàn toàn choáng ngợp không hiểu làm sao họ có thể quay hoàn hảo được như vậy.
Tuy mang trong mình chủ đề thường thấy của người Trung Quốc, nhưng Anh Hùng mang tới cái nhìn rất mới cho câu hỏi: người anh hùng thật sự sẽ làm gì? Phim chứa đựng nhiều cách khai thác từ nhiều nhân vật, với mỗi người đều có cái nhìn riêng về hai chữ Anh Hùng. Nhân vật người vệ sĩ được Lý Liên Kiệt thể hiện sự khốc liệt của sức mạnh, tài năng độc nhất vô nhị, một hình ảnh thường thấy của người anh hùng. Lương Triều Vỹ lại thể hiện hình ảnh một người anh hùng điềm tĩnh, trọng tình cảm, và sâu sắc về mặt lý trí. Trương Mạn Ngọc lại mang đến những khuyết điểm thường thấy ở một anh hùng: mù quáng, đôi lúc bất chấp tất cả, kể cả người mình yêu để đạt được mục đích cao nhất. Nhờ vào những cái nhìn riêng biệt và diễn xuất rất hay của dàn diễn viên, người xem sẽ bị cuốn hút cho đến cuối phim, và rồi chiêm nghiệm ý nghĩa thật sự về người anh hùng. Tuy là một quan niệm rất mới, nhưng hình ảnh người anh hùng lại thể hiện những giá trị phương Đông mà người Trung Quốc hướng đến.
Tuy được ra mắt đã lâu, và không đạt được nhiều tiếng tăm lớn như “Ngọa Hổ Tàng Long”, “Diệp Vấn”, “Thập Diện Mai Phục”, “Sắc-Giới”,… nhưng Anh Hùng xứng đáng là một tác phẩm đáng tự hào. Câu chuyện không quá lớn lao nhưng vẫn đi vào lòng người, với lối kể chuyện đơn giản nhưng đầy bất ngờ. Phong cách hình ảnh hút mắt và cực kỳ phức tạp về chi tiết và màu sắc đặc trưng của điện ảnh Trung Quốc. Và ý nghĩa của phim cũng sâu sắc và đáng suy ngẫm, đòi hỏi sự thưởng thức trọn vẹn từ người xem. Dù có là từ năm 2002 cho tới nay, hay cho tới sau này, tôi không nghĩ có một tác phẩm nào có thể sao chép được những điều này từ Anh Hùng.
# 