Nếu bạn đã từng may mắn được xem một tác phẩm của danh hài Charlie Chaplin, chắc hẳn bạn sẽ không quên tài năng diễn xuất mang tính giải trí cao nhưng cũng đầy duyên dáng của ông. Một điều mà ít người biết về Charlie Chaplin chính là ông không chỉ là một diễn viên hài tài năng, mà còn là một nhà làm phim có phong cách làm phim sáng tạo và mang tính cách mạng trong suốt thời kỳ phim câm. Charlie luôn có khả năng tạo ra những câu chuyện đột phá so với thời bấy giờ, và đồng thời mang đến rất nhiều cảm xúc bằng cách tập trung vào mối quan hệ giữa con người với nhau. Nếu so sánh Stephen Chow- Châu Tinh Trì với Charlie Chaplin thì có lẽ sẽ có nhiều người nổi giận. Nhưng giống như Charlie, Châu Tinh Trì là một diễn viên hài tài năng với sự nghiệp trải dài và thành công suốt những năm 90. Sau đó, thế giới điện ảnh châu Á được thấy một hình ảnh mới của Châu Tinh Trì, một nhà làm phim tài năng có khả năng khéo léo tạo ra những câu chuyện sáng tạo, nhưng lại dễ đi vào lòng người và khơi gợi những cảm xúc. Và cũng giống như Charlie Chaplin, Châu Tinh Trì chắc hẳn là tuổi thơ của rất nhiều người.
Đa số những người đã từng xem qua phim của ông sẽ cảm nhận sự hài hước mang tính giải trí cao, có nhiều nét phóng đại, và không mang nhiều vẻ đẹp nghệ thuật. Nhưng điều đó là hoàn toàn sai. Một điểm mạnh của Châu Tinh Trì là khả năng khai thác câu chuyện sáng tạo dưới góc nhìn lạ lùng. Hãy cùng tạm bỏ qua sự kết hợp giữa võ thuật và bóng đá trong Shaolin Soccer mà cùng nhau nhìn vào vẻ đẹp võ thuật rất mới mẻ trong Kung Fu Hustle.
Kung Fu Hustle là một bộ phim thuộc thể loại võ thuật kết hợp với hài hước. Chúng ta được thấy một băng đảng tên “Băng Lưỡi Búa” giết người, cướp bóc. Chúng ta được thấy những cao thủ võ thuật sống ẩn dật dưới hình ảnh một người bình thường. Và chúng ta được thấy một anh chàng mong muốn trở thành một tay giang hồ cao cường, dù anh chỉ là một tên không tài không võ. Họ vô tình bị cuống vào những màn đấu đá lẫn nhau. Trong số đó, có những thước phim rất hành động và bạo lực. Lại có những thước phim rất hài hước đặc trưng của Châu Tinh Trì. Phong cách hài hước của phim vẫn rất quen thuộc với những khán giả yêu thích phim Châu Tinh Trì, nó quá đà, nó phóng đại, nó ngu ngốc, nhưng lại rất duyên dáng. Khả năng hài hước của Châu Tinh Trì rất có nhiều nét tương đồng với huyền thoại Buster Keaton, với việc sử dụng sự hài hước trong hành động chủ yếu nhiều hơn trong biểu cảm gương mặt của từng nhân vật. Cách Châu Tinh Trì sắp xếp không gian mỗi cảnh quay, cách từng nhân vật tương tác với nhau, tạo nên rất nhiều sự hài hước chân thật nhất mà không cần quá nhiều lời thoại, hay diễn xuất quá lố.
Kung Fu Hustle là một bộ phim đáng để mỗi người xem lại nhiều lần, và cùng lớn lên với nó. Cá nhân tôi cũng vậy, khi lần đầu xem Kung Fu Hustle lúc còn nhỏ, tôi thích phim rất nhiều ở phong cách hài hước khéo léo hiếm có, với cách Châu Tinh Trì dẫn dắt người xem vào sự hài hước một cách chậm rãi, thông minh, và đáng nhớ. Khi sau này xem lại Kung Fu Hustle, tôi thích bộ phim ở câu chuyện của nó. Về cơ bản, Kung Fu Hustle là một câu chuyện giữa thiện và ác. Trong một lần chạm trán với khu nhà nghèo tên “Phố Mỗ Heo”, băng đảng “Lưỡi Búa” bị đánh bại bởi ba cao thủ võ thuật ẩn danh tại khu nhà này. Họ quyết định kêu gọi thêm hai cao thủ khác và quay lại trả thù, giết chết ba cao thủ “Phố Mỗ Heo”. Nhưng một lần nữa, họ bị đánh bại bởi hai cao thủ khác, chính là cặp vợ chồng chủ đất sở hữu khu “Phố Mỗ Heo.”
Những lần chạm trán liên tục không chỉ là những tình tiết hấp dẫn về mặt hành động trong câu chuyện, mà còn khắc họa nên những nhân vật đặc biệt và hài hước trong thể loại võ thuật vốn dễ bị nhàm chán. Khác với hình ảnh những cao thủ trong thể loại võ thuật, Kung Fu Hustle mang lại những nhân vật mà người xem không thể tưởng tượng được. Cặp vợ chồng chủ đất, với người vợ thân hình vạm vỡ, suốt ngày mắng chửi, và người chồng suốt ngày phải chịu đòn từ người vợ, hóa ra lại là bộ đôi anh hùng huyền thoại. Sau khi bị đánh bại một lần nữa, băng đảng “Lưỡi Búa” quyết định tìm đến cao thủ giỏi nhất của võ thuật, người đã là bậc thầy của những môn võ trong lịch sử. Trong suốt những lần chạm trán, anh chàng bất tài tầm thường do Châu Tinh Trì thủ vai liên tục bị cuốn vào những rắc rối. Điểm đặc biệt của câu chuyện trong phim là mỗi nhân vật đều vô tình bị cuốn vào những mâu thuẫn với nhau. Họ không tự lựa chọn con đường cho mình, họ không tự lựa chọn giết hoặc bị giết, họ đều muốn sống một cuộc sống bình thường, và rồi câu chuyện xoáy quanh họ và cuối cùng quyết định số phận mỗi người. Đó là những vẻ đẹp của một câu chuyện hay và sáng tạo. Châu Tinh Trì tạo nên một câu chuyện khá xa lạ với thể loại võ thuật, nhưng lại vẫn mang đến tinh thần của võ thuật, của thiện và ác, những điều có thể định đoạt kết cục một con người theo cách không thể ngờ tới.
Một điều đặc trưng nữa của câu chuyện do Châu Tinh Trì tạo ra là nó trung thành với văn hóa phương Đông rất nhiều. Với thể loại võ thuật, Kung Fu Hustle nêu cao lý tưởng cá nhân hóa, về hình ảnh một người anh hùng có thể đến từ bên trong những con người bình thường. Kung Fu Hustle không quá đặc sắc trong việc khắc họa nhân tính, và bộ phim cũng không cần phải làm thế. Kung Fu Hustle rất đáng xem nhờ vào câu chuyện xoay quanh lựa chọn của mỗi con người lại chính là những gì sẽ định nghĩa họ là ai. Mỗi nhân vật trong Kung Fu Hustle là một người anh hùng của riêng họ, với những lý tưởng khác nhau. Với đôi vợ chồng chủ đất, họ muốn sống ẩn dật vì không muốn chạm tới võ thuật theo cách bạo lực nữa. Với vị cao thủ giỏi nhất của võ thuật, ông quyết định vào viện tâm thần ở vì không thể tìm được người có thể sánh ngang với mình. Với chàng trai bất tài vô dụng, anh luôn nghĩ thành công chỉ đạt được bằng nỗi sợ của những người khác đối với mình. Vào kết thúc phim, Kung Fu Hustle không nói lên lý tưởng nào là đúng và đáng trân trọng, mà chỉ nói lên hình ảnh thuần khiết nhất của tính anh hùng thật ra nằm ở số phận của mỗi người. Đôi lúc, mỗi người anh hùng đã được số phận lựa chọn. Điều đó lại chính là ý nghĩa hài hước của cả bộ phim, một sự hài hước có phần trớ trêu.
Ở giai đoạn này của sự nghiệp, dù đã trải qua rất nhiều tác phẩm thành công không chỉ ở châu Á mà còn ở khắp thế giới, Kung Fu Hustle vẫn cho thấy một nỗ lực rất lớn của Châu Tinh Trì để trở thành một nhà làm phim tài giỏi. Kung Fu Hustle hoàn thành tốt những yếu tố quan trọng nhất của nghệ thuật làm phim: diễn xuất, quay phim, và âm thanh. Với diễn xuất, có thể thấy đây là tác phẩm Châu Tinh Trì hiếm hoi mà Châu Tinh Trì không phải là người nổi bật nhất. Sự hài hước của Châu Tinh Trì vẫn giữ vững hiệu ứng mà nó nên có, cái duyên của anh vẫn rất độc đáo, nhưng với việc sử dụng những gương mặt mới, Kung Fu Hustle trở nên hấp dẫn hơn rất nhiều. Đôi vợ chồng chủ đất được thể hiện bởi Nguyên Hoa và Nguyên Thu, hai diễn viên huyền thoại vốn đã nghỉ hưu từ lâu. Diễn xuất của họ rất đáng nể trong khả năng kết hợp tài tình giữa những phần hài hước và những phần cao thủ. Dù Châu Tinh Trì cũng rất đáng xem trong phim, nhưng nếu để ý kỹ, người xem sẽ nhận ra những phân đoạn hài hước nhất của phim lại đến từ đôi vợ chồng chủ đất.
Với phong cách hình ảnh, sau một “Shaolin Soccer” tập trung vào hành động, Kung Fu Hustle thể hiện tài năng của Châu Tinh Trì trong việc thể hiện những chi tiết sáng tạo mà cũng rất tinh tế. Ông lựa chọn màu sắc tốt, kết hợp nhuần nhuyễn hiệu ứng thực và CGI, và sau một “Shaolin Soccer” quá nhanh về mặt hình ảnh, Châu Tinh Trì đã biết cách chậm rãi hơn và thật sự để chi tiết trở nên nổi bật. Ngay cả với những phân đoạn chạm trán võ thuật, ông biết cách bắt nhịp rất tốt, không để lỡ những cử chỉ nhân vật, và thật sự sắp xếp thiết kế võ thuật theo hướng nhịp nhàng. Ông hiểu rõ nét đặc trưng trong mỗi môn võ của từng nhân vật và điều chỉnh phong cách hình ảnh phù hợp. Lấy ví dụ như ông chủ đất vốn là một cao thủ Thái Cực Quyền, Châu Tinh Trì thể hiện rõ hình ảnh ông tận dụng sự nhẹ nhàng của cơ thể để đánh bại đối thủ, tinh thần đặc trưng của Thái Cực Quyền.
Với âm thanh, Châu Tinh Trì lựa chọn phong cách nhạc phim Trung Hoa cổ, với những giai điệu truyền thống được sử dụng nhiều trong thời kỳ điện ảnh xưa tại đất nước này. Những giai điệu truyền thống này vốn được sử dụng rất nhiều trong điện ảnh của thế kỷ 19, thậm chí là thế kỷ 18 tại Trung Quốc, nhưng sau đó lại trở nên hiện đại hóa, và Châu Tinh Trì đã thành công trong nỗ lực sử dụng những giai điệu cũ để khắc họa nên một Thượng Hải những năm 1930. Nhạc phim của Kung Fu Hustle được đánh giá là một trong những nhạc phim đặc sắc nhất của thể loại võ thuật.
Vào khoảng giữa phim, có một hình ảnh nhân vật của Châu Tinh Trì lúc nhỏ gặp được một lão ăn mày. Lão ăn mày bán cho cậu một quyển bí kíp võ thuật, với lời nói dối rằng lão thấy được tiềm năng của một cao thủ trong cậu, và rồi cậu bé đã về lấy hết tiền dành dụm và mua quyển bí kíp. Và cậu đã không học được gì từ nó. Nhưng đến cuối phim, chúng ta lại thấy một hình ảnh tương tự. Lần này, lão ăn mày bán cho vị cao thủ vĩ đại nhất khi còn nhỏ. Khác với một quyển bí kíp mà lão ăn mày bán cho cậu bé kia, lão bán tới 5 quyển dành cho 5 môn võ mạnh nhất cho cậu bé này. Và hai cậu bé đã lớn lên, với những thân phận khác nhau, một người trở thành kẻ vô dụng, và một người trở thành cao thủ mạnh nhất. Hai người chạm trán nhau, và số phận cả hai thay đổi. Kung Fu Hustle là một tác phẩm đặc biệt khi thể hiện con người với những giây phút như vậy, những giây phút trớ trêu, buồn cười của số phận. Kung Fu Hustle có thể là một tác phẩm hài hước đơn giản, nhưng sự hài hước đó là đặc biệt, là một thành tựu rất lớn của điện ảnh hiện đại, vì nó là tiếng cười trớ trêu về con người.
# 