“Nếu nàng không còn sống, ta cũng nên là ma.”
Điện ảnh châu Á là một trong những nơi ra đời dòng phim kinh dị sớm nhất. Những quốc gia giàu văn hóa như Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc sở hữu một kho tàng câu chuyện, nhất là những câu chuyện rùng rợn mà cho đến nay vẫn rất được nhiều người yêu thích. Khác với văn hóa phương Tây, những quốc gia châu Á lưu giữ những câu chuyện hay bằng phương thức truyền miệng là chủ yếu, những câu chuyện dân gian, và vì vậy những nhân vật và những điều rùng rợn đi kèm đa phần bắt nguồn từ chính đời sống hằng ngày. Điều đó giúp mỗi câu chuyện nếu được xây dựng một cách hợp lý, có thể tồn tại rất lâu.
Nếu xét riêng về phim kinh dị Hong Kong, đây là nền điện ảnh đóng góp rất nhiều vào việc phát triển dòng phim kinh dị trở nên nổi tiếng hơn. Ngay từ những năm 60, 70 của thế kỷ trước, đây là nơi tạo ra rất nhiều những tác phẩm kinh dị trong thời điểm người châu Á chưa biết nhiều tới sự xuất hiện của thể loại này trên màn ảnh. Nhưng mãi cho tới A Chinese Ghost Story của năm 1987, điện ảnh Hong Kong mới cho thấy người châu Á sợ điều gì nhất.
Thập niên 80 đương nhiên là thời kỳ mạnh mẽ nhất của phim kinh dị tại Hong Kong, với rất nhiều tác phẩm mang nhiều yếu tố kỳ dị và gây ảo giác mạnh. A Chinese Ghost Story lựa chọn câu chuyện Thiện Nữ U Hồn trong tập truyện kinh điển Liêu Trai Chí Dị, tuyển tập truyện kinh dị lâu đời của văn học Trung Quốc. Vì vậy, A Chinese Ghost Story mang cốt truyện đơn giản điển hình của những câu chuyện dân gian, và Thiện Nữ U Hồn là một trong những câu chuyện cổ xưa và hay nhất trong tập truyện này. A Chinese Ghost Story kể về câu chuyện của Ninh Thái Thần, đến thu thuế nhưng do sổ ghi nợ bị ướt, anh không có tiền để về nhà, và phải vào ngủ tạm tại một ngôi miếu cổ mà cả làng không ai dám đến. Tại đây vốn tồn tại hồn ma của cô gái trẻ Nhiếp Tiểu Thiện, do bị hồn ma ngàn năm tại rừng nắm giữ linh hồn, cô phải mê hoặc những chàng trai trẻ và hút linh khí cho hồn ma ngàn năm. Hai người gặp mặt, và có tình cảm với nhau.
A Chinese Ghost Story trung thành với câu chuyện “Thiện Nữ U Hồn” theo cách xuất sắc, và là bộ phim bắt đầu cho phong cách chuyển thể truyện kể dân gian cho phim kinh dị vẫn còn tiếp tục cho tới nay. Phim sử dụng lối kể chuyện tối giản nhưng hiệu quả, không quá nhiều nhân vật, và liên tục trong quá trình xây dựng tình tiết. Phim không dài, không chậm chạp, và nửa đầu phim sẽ khiến người xem cảm giác được sự thiếu đầu tư của một cốt truyện kinh dị, và tự hỏi “Đơn giản vậy sao?”. Nhưng ở nửa phần sau, phim tạo ra nhiều thử thách mới cho cặp đôi Ninh Thái Thần và Nhiếp Tiểu Thiện, từ việc cố gắng giải cứu cô gái khỏi hồn ma ngàn năm, cho tới việc mang cô từ Âm Phủ và tái sinh cho một cuộc sống mới.
Thiện Nữ U Hồn vốn là câu chuyện đã quá quen thuộc với văn hóa Trung Quốc, nhưng được thấy nó trên màn ảnh thật sự là một trải nghiệm đặc biệt, ngay cả khi phim được xem vào thời kỳ hiện đại, khi mà rất nhiều phim kinh dị theo chủ đề tương tự đã được ra mắt. Nhờ vào việc trung thành với yếu tố văn hóa dân gian, A Chinese Ghost Story biến câu chuyện dân gian đưa người xem vào thế giới kỳ ảo và cổ xưa. Từ lối xây dựng nhân vật khờ khạo và nhát gan của Ninh Thái Thần, cho tới hình ảnh những hồn ma, đạo sĩ, và những yếu tố tâm linh như tái sinh cho linh hồn, chuyến đi tới Âm Phủ, và hủ tục Minh Hôn (Đám cưới ma) trong văn hóa cổ xưa. Điều này phần nào đó cũng cho thấy thể loại phim kinh dị đã thay đổi nhiều. A Chinese Ghost Story là một ví dụ cho phong cách làm phim mạnh tay, chứa nhiều hình ảnh kích thích mạnh. Trong phim kinh dị hiện đại, tất cả chỉ còn là những màn hù doạ.
Với những yếu tố như vậy, A Chinese Ghost Story là một tác phẩm lớn cho sự thành công của điện ảnh kinh dị Hong Kong vào những năm 80. Tương tự như những tác phẩm khác, A Chinese Ghost Story không ngần ngại trong việc từ chối sở thích và xu hướng của người xem. Phim can đảm mang đến một thế giới rất kỳ lạ và gần như chưa được biết đến với đa số nhiều người.
Nhưng nhờ vào cốt truyện đơn giản, và sự xen lẫn nhưng yếu tố hài hước xuyên suốt phim, A Chinese Ghost Story không hề thử thách người xem trong việc tiếp cận. Một khi cảm giác A Chinese Ghost Story là một bộ phim đáng để xem, phần thưởng cho mọi người thật sự rất lớn. Thế giới kì lạ của “Thiện Nữ U Hồn” được thể hiện xuất sắc qua phong cách hình ảnh đẹp, nhiều chất thơ, nhưng cũng rùng rợn không kém. Phim sử dụng ánh sáng đặc biệt hiệu quả trong việc thể hiện những hình ảnh kỳ ảo. Giống như những tác phẩm cùng thời, phim sử dụng kỹ xảo thực tế là chủ yếu, và rất khéo léo trong việc tạo nên những hình ảnh đáng xem, chẳng hạn như hồn ma ngàn năm hay con quỷ dưới Âm Phủ. Những hình ảnh đẹp của phim được tận dụng cho những giây phút cao trào, rùng rợn, và lãng mạn nhất của câu chuyện, thay vì chỉ được sử dụng làm cảnh như đa số những phim kinh dị hiện đại.
Đáng tiếc một điều, do cốt truyện vốn được kể nhanh và ngắn, cộng với việc sử dụng yếu tố thị giác nhiều, nên phim chưa cho thấy nhiều vẻ đẹp diễn xuất. Ngôi sao huyền thoại Trương Quốc Vinh thể hiện rất tốt nhân vật Ninh Thái Thần, một chàng trai khờ và si tình, vốn là kiểu nhân vật mà diễn viên quá cố từng thể hiện rất nhiều. Đại mỹ nhân châu Á Vương Tổ Hiền gây bất ngờ rất lớn khi biến đổi vẻ đẹp của cô trong dáng vẻ một hồn ma, vừa là một vẻ đẹp mờ ảo, mê hoặc, nhưng cũng có điều gì đó lãng mạn. Đây là vai diễn đã đưa cô trở thành một cái tên cuốn hút trong điện ảnh châu Á.
Dù mỗi nhân vật chưa được thể hiện nhiều, nhưng với những tình tiết tập trung sâu vào mối quan hệ hai người, A Chinese Ghost Story lại rất thành công trong việc khai thác mối tình trái ngang nhưng lại nhiều cảm xúc giữa người với ma. Phim mô tả mối tình này thành công đến nỗi đã mở ra con đường cho nhiều tác phẩm kinh dị sau này tiếp tục.
Chắc chắn A Chinese Ghost Story không phải là tác phẩm đầu tiên thành công trong thể loại kinh dị châu Á. Thế nhưng, hoàn toàn có thể khẳng định đây là tác phẩm mở đường cho phương pháp làm phim kinh dị đặc trưng của điện ảnh hiện đại Hong Kong. A Chinese Ghost Story là tác phẩm đi đầu trong việc sử dụng thế giới kỳ lạ và đầy ám ảnh với một câu chuyện dân gian quen thuộc. Nhưng bất ngờ khi A Chinese Ghost Story, dù sở hữu rất nhiều hình ảnh rùng rợn, đến cuối cùng lại nói đến tình cảm giữa những tâm hồn, dù ở hai thế giới khác nhau, lại là một điểm sáng đẹp và cảm động trong một thế giới u ám. Điều đó lại cho mỗi người suy nghĩ rằng có thể tình cảm không được tạo ra chỉ dành cho sự an ủi trong mỗi con người, mà còn dành cho việc thắp sáng một cuộc sống nhiều góc khuất, nơi người và ma quỷ không hẳn là khác biệt nhiều.
# 